Για μιά ακόμα φορά θα εισέλθω συνειδητά σε χωράφια άλλων και με αφορμή την επερχόμενη πρωτοχρονιά και τα κάλαντα τα οποία θα ακουστούν, θα "ποστάρω" όπως λέει η διαδικτυακή νεολαία λίγα λόγια για τους στίχους που δομούν τόσο τα κάλαντα, όσο και τα περισσότερα από τα παραδοσιακά μας τραγούδια.
Προκειμένου να ισοσταθμιστεί ρυθμικά η παραδοσιακή μουσική με το ποιητικό κείμενο, ο λαός, επιστρατεύντας τη συλλογική του σοφία, ανέπτυξε μια έξυπνη και συνάμα λειτουργική και όμορφη τεχνική, τη χρήση των λεγομένων "τσακισμάτων" και "παραθεμάτων". Όταν χρησιμοποιείτε μέρος του κυρίου ποιητικού κειμένου τότε το επιπρόσθετο αυτό μέρος ονομάζεται τσάκισμα (δλδ "σπάσιμο" του στίχου).
Όταν έχουμε προσθήκη καινούριου υλικού, το οποίο μπορεί να είναι οτιδήποτε, από ένα απλό επιφώνημα μέχρι και ολόκληρος στίχος, τότε έχουμε παράθεμα. Σε πολλές περιπτώσεις το παράθεμα αποτελεί ολόκληρο στίχο, ο οποίος είτε τονίζει είτε σχολιάζει το αυθεντικό ποιητικό κείμενο και συχνά μπερδεύεται με αυτό με αποτέλεσμα ο διαχωρισμός τους να μην είναι πάντα τόσο ευδιάκριτος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα κάλαντα της πρωτοχρονιάς:
Σημειώνω με με κόκκινο χρώμα τα παραθέματα, τα οποία όπως είναι φανερό εμπεριέχουν και τσακίσματα (τσάκισμα του παραθέματος)
Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά [ψηλή μου δενδρολιβανιά] κι αρχή καλός μας χρόνος [Εκκλησιά με τ´ Άγιο Θρόνο]
Αρχή που βγήκε ο Χριστός [Άγιος και Πνευματικός] στη γη να περπατήσει [και να μας καλοκαρδίσει]
Άγιος Βασίλης έρχεται [και δεν μας καταδέχεται] από την Καισαρεία [σ' είσ' αρχόντισσα κυρία]
βαστά εικόνα και χαρτί [ζαχαροκάντιο ζυμμωτή] χαρτί και καλαμάρι [δες κι εμέ το παληκάρι]
Το καλαμάρι έγραφε [τη μοίρα του την έγραφε] και το χαρτί ομίλει [άγιε μου καλέ Βασίλη]
Κλείνοντας, μου έκανε εντύπωση (λόγω εντοπιότητας) η χρήση ενός και μόνο παραθέματος σε κρητική μαντινάδα (κάτι που στην προκειμένη περίπτωση δεν συνηθίζεται τόσο πολύ) στο τραγούδι "Βοσκαρουδάκι αμούστακο" του αειμνήστου Κώστα Μουντάκη. Βρίσκεται στο σημείο 02:05 του βίντεο που ακολουθεί ("Ποιός βρίχνει τέτοιο θησαυρό και θέλει να τον χάσει"):
Εύχομαι σε όλους καλή χρονιά με υγεία, χαρά, δημιουργία, δύναμη αλλά και περιστασιακή λήθη μέσω της τέχνης, όσον αφορά στους δύσκολους καιρούς που όλοι περνάμε.
